Συνέντευξη με την κυρία Έρη Ρίτσου

Στα πλαίσια του μαθήματος Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας , οι μαθητές του Α3 τμήματος διδάχθηκαν ένα απόσπασμα από την ποιητική συλλογή Πρωινό Άστρο του Γιάννη Ρίτσου.Τα παιδιά συγκινήθηκαν ιδιαίτερα και από το περιεχόμενο του ποιήματος αλλά και από την ιστορία του Γιάννη Ρίτσου.Με αφορμή μάλιστα κάποιες εκπομπές που παρακουλούθησαν στην ΕΤ-3(όπου και είδαν την κόρη του, ΄Ερη Ρίτσου),αποφασίσαμε να προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε μαζί της και να της ζητήσουμε να απαντήσει σε κάποιες απορίες των παιδιών.

Η κ.Έρη Ρίτσου απάντησε με χαρά στις ερωτήσεις που τις έθεσαν ηλεκτρονικά οι μαθητές του Α3 του Γυμνασίου μας με αφορμή το έτος Ρίτσου.

1.Σε κάποια συνέντευξή σας αναφέρετε πως δυστυχώς ως παιδί δεν περνούσατε λόγω των συνθηκών πολύ χρόνο με τον πατέρα σας.Από τα πράγματα όμως που κάνατε τι θυμάστε ή τι σας λείπει πιο έντονα;

2.Η αφιερωμένη σε σας συλλογή Πρωινό ΄Αστρο είναι η αγαπημένη σας;

3.Κάπου αλλού λέτε πως μόνο όταν πήγατε στη Γαλλία αντιληφθήκατε ποιος ήταν ο πατέρας σας.Πώς το καταλάβατε αυτό;

4.Μεγαλώνοντας νιώθατε πως βρισκόσαστε στη σκιά του ή υπό την προστασία του ονόματός του;

5.Τι σημαίνει για σας το έτος Ρίτσου κι όλη αυτή η αγάπη και η καθολική εκτίμηση προς το πρόσωπο του πατέρα σας;

Αυτό που μου λείπει είναι η παρουσία των γονιών μου. Τα πράγματα που κάναμε με τον πατέρα μου τα έχω στη μνήμη μου και τα ανακαλώ όποτε τα χρειάζομαι. Το κέρδος απ' αυτά που έμαθα το έχω κρατήσει.

Όταν ερχόταν ο πατέρας μου στη Σάμο, με μάθαινε τους καινούργιους χορούς που τότε χόρευαν στην Αθήνα, (χάλι γκάλι, τσα-τσα, μάντισον) και με μάθαινε να ζωγραφίζω. Αργότερα κάναμε διάφορες κουβέντες για την τέχνη, τη φιλοσοφία, την ψυχολογία. Όμως, όπως είπα, δεν μου λείπουν αυτά γιατί ανήκουν σε μια άλλη περίοδο της ζωής μου, που έχει περάσει και έχει αλλάξει και μαζί της έχουν αλλάξει και τα ενδιαφέροντά μου. Είναι η φυσική παρουσία των ανθρώπων που λείπει. Η κουβέντα, το αγκάλιασμα, το χάδι των γονιών μου.

Το Πρωϊνό άστρο είναι ένα πάρα πολύ τρυφερό ποίημα. Ένα ποίημα που το "αισθάνθηκα" πραγματικά όταν έγινα και 'γω γονιός. Το αγαπημένο μου όμως είναι "Η Σονάτα του σεληνόφωτος", ίσως γιατί ήταν το πρώτο ποίημα που διάβασα απολύτως συνειδητά, και που μου "μίλησε" γιατί εκεί στο τέλος της εφηβείας μου που το συνάντησα, ανταποκρινόταν πλήρως στις ανησυχίες και στις ανάγκες μου.

Έχοντας ζήσει μέχρι τα 17 μου στο Καρλόβασι της Σάμου, όπου ο κόσμος την εποχή εκείνη δεν διάβαζε ποίηση, το όνομα του πατέρα μου δεν έλεγε τίποτα παρά μόνο σε ελάχιστους. Εμένα με γνώριζαν, και έτσι συστηνόμουν, ως η κόρη της μάνας μου γιατί η μητέρα μου ήταν γιατρός και φυσικά τη γνώριζαν όλοι. Μην ξεχνάμε επίσης πως μέσα στη δικτατορία, τα βιβλία του Ρίτσου ήταν απαγορευμένα και δεν κυκλοφορούσαν, έτσι οι άνθρωποι δεν είχαν καν τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με το έργο του. Φυσικό λοιπόν ήταν, μια που και γω δεν καταλάβαινα πολλά πράγματα από ποίηση να μην έχω καθόλου συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικό ήταν το έργο που έκανε ο πατέρας μου. Πηγαίνοντας για σπουδές στη Γαλλία, βρέθηκα μέσα σε ένα κύκλο ανθρώπων διανοούμενων, καθηγητών πανεπιστημίου, μεταφραστών, που γνώριζαν, αγαπούσαν και θαύμαζαν την ποίηση του Ρίτσου και έτσι, εκεί, άρχισα για πρώτη φορά να συνειδητοποιώ πως ο πατέρας μου δεν ήταν ένας πατέρας που κάνει μια συνηθισμένη δουλειά και πως αυτό που κάνει είναι πολύ σημαντικό.

Ούτε σαν σκιά ένιωσα ποτέ το όνομά μου, ούτε σαν προστασία. Απλώς σαν ένα ευκολοπρόφερτο δισύλλαβο επίθετο το θεωρούσα. Όταν άρχισε, μετά την πτώση της δικτατορίας, ο πατέρας μου να γίνεται πολύ γνωστός, και σαν όνομα και σαν φυσιογνωμία, απόφευγα να συστήνομαι με το επίθετό μου και έλεγα απλώς "'Ερη" για να μη νομίζει ο κόσμος πως πάω να "διαφημιστώ" ως "κόρη του Ρίτσου", γιατί πραγματικά δεν θεωρούσα -και εξακολουθώ να μην θεωρώ- ότι αυτό είναι κάτι το ιδιαίτερο. Φυσικά κανείς χαίρεται και αισθάνεται περήφανος όταν οι δικοί του άνθρωποι "κάνουν καλά τη δουλειά τους" αλλά ο καθένας μας "ορίζεται" από αυτά που ο ίδιος κάνει τελικά. Δεν θα ήθελα λοιπόν κανένας να αποκομίσει την εντύπωση ότι "κοκορεύομαι" επειδή είμαι το παιδί κάποιου. Αντιλαμβάνομαι όμως ότι είμαι εξαιρετικά τυχερός άνθρωπος γιατί είχα για γονείς δυο ανθρώπους που, πέρα από το έργο που έκανε ο καθένας στον τομέα του, ήταν δυο εξαιρετικά καλοί άνθρωποι. Πραγματικά είναι τεράστια η χαρά που αισθάνομαι, όταν με βρίσκουν άνθρωποι στη Σάμο και μου λένε, "Αχ, παιδάκι μου, τι μάνα είχες! Εμένα το παιδί μου ήταν άρρωστο και η μάνα σου το έσωσε. Και είμασταν φτωχοί και δεν είχαμε να πληρώσουμε και δεν μας έπαιρνε λεφτά, και μας έδινε και φάρμακα απ' τα δείγματα που της έφερναν οι αντιπρόσωποι φαρμάκων γιατί ούτε φάρμακα μπορούσαμε ν' αγοράσουμε.", ή όταν συναντιέμαι με νέους ποιητές και μου λένε "Αν δεν ήταν ο πατέρας σου να με στηρίξει και να με τονώσει και να με καθοδηγήσει, εγώ δεν θα είχα γίνει ποιητής". Όπως λέει και ο Ρίτσος, και δεν το έλεγε απλώς, το εφάρμοζε "άλλη χαρά δεν είναι κοριτσάκι, απ' τη χαρά που δίνεις" και πραγματικά, τη χαρά που δίνεις, την εισπράττεις στο πολλαπλάσιο, και τη χαρά που έδωσαν οι γονείς μου στους ανθρώπους την εισπράττω και γω τώρα, χρόνια μετά το θάνατό τους και έτσι τους έχω κοντά μου.

Αυτό που με έχει χαροποιήσει περισσότερο στη διάρκεια του Έτους Ρίτσου είναι το ενδιαφέρον των παιδιών. Έχω λάβει προσκλήσεις από πολλά σχολεία και στο μέτρο των δυνατοτήτων μου προσπαθώ να ανταποκρίνομαι. Λυπάμαι που δεν μπορώ να έρθω ως την Κέρκυρα, που τη λατρεύω, και να δω και σας από κοντά αλλά δεν έχω πια καθόλου χρόνο. Είναι πάντως, στ' αλήθεια, μεγάλη χαρά και μεγάλη παρηγοριά να διαπιστώνει κανείς πως η νεολαία και ενδιαφέροντα έχει και ξέρει πώς να τα εκφράζει.

και γι' αυτό λοιπόν είμαι τυχερή, γιατί το Έτος Ρίτσου ήταν για μένα μια ευκαιρία να ξανά-αποχτήσω κάτι απ' τη χαμένη αισιοδοξία μου και για τούτο οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που σε πείσμα της φτώχειας και της ευτέλειας που μας περιβάλλει επιμένουν να βρίσκουν ουσία και νόημα και ομορφιά στα σημαντικά και στα ουσιώδη και στα όμορφα της ζωής.

Εύχομαι και σε σας να έχετε πάντα ενδιαφέροντα στη ζωή σας και να σας κάνουν να χαίρεστε τα πράγματα που έχετε στο μυαλό και στην καρδιά σας, γιατί αυτά είναι τα σημαντικά. Όσο κι αν θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε πως ευτυχία είναι ένα σπίτι με πισίνα κι ένα πολυτελές αυτοκίνητο, δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανοησία από αυτό. Ο μεγαλύτερος πλούτος μας είναι οι σκέψεις και τα αισθήματά μας, κι αυτά κανένας δεν μπορεί να μας τα πάρει, κανείς σεισμός να τα γκρεμίσει, καμμιά φωτιά να τα κάψει, τα έχουμε δικά μας, κατάδικά μας, και μπορούμε να τα προσφέρουμε, και προσφέροντάς τα να χαιρόμαστε για τη χαρά που δίνουμε.

Καλές γιορτές, καλή χρονιά και καλή πρόοδο σε όλους σας .

Έρη Ρίτσου

Η καθηγήτρια Αντωνία Γκούβα και οι μαθητές του Α3 του γυμνασίου Καστελλάνων Μέσης Κέρκυρας ευχαριστούν θερμά την κυρία Έρη Ρίτσου για το χρόνο που διέθεσε για την επικοινωνία μαζί μας και για τα όσα μας έγραψε που μας έφεραν πιο κοντά στο έργο του Γιάννη Ρίτσου.

Οι μαθητές του Α3:

Επιστροφή